ایجاد ۴۰ معیشت خانگی تولید صنایع دستی از طریق توسعه صنعت فرش ابریشمی در روستای قتلیش

مقدمه:
مناطق روستایی، به مثابه یکی از مهمترین قطبهای اقتصادی کشور، میتوانند در تولیـد ناخالص ملی، تأمین نیازهای غذایی جمعیت، مواد اولیه و در نهایت، در رشد و توسـعه اقتصادی کشور نقشی برجسته ایفا کنند.صنایع دسـتی بـه ویـژه صـنعت قـالیبـافی بخـش مهمـی از اشـتغال کشـور را بـه خود اختصاص داده است. بر اساس ارقام منتشر شده، از این نظر، ایرا ن پس از چین و هند رتبه سوم جهانی را داراست (رستمی، ۱۳۸۳ :۴۳ .(
از سویی دیگر، بر اثر سطح پایین فناوری کشاورزی در روستاها، مخاطرات طبیعـی بسیار همچون خشکسالی، سـرمازدگی و بحـران کمبـود منـابع آب، بـه شـدت اقتصـاد روستاییان منطقه را به چالش کشانده، به گونه ای کـه مهـاجرت گسـترده روسـتاییان بـه کانونهای شهری به بی تعادلی منطقهای در این نـواحی دامـن زده اسـت. از ایـن رو، در راستای دستیابی به توسعه روستایی پایدار و جلوگیری از ظهور بی تعادلی ها، لازم است اقداماتی برای افزایش درآمد و تنوع اقتصاد روستایی بر اساس امکانات و اسـتعدادهای هر منطقه صورت گیرد.
از سویی دیگر، بر اثر سطح پایین فناوری کشاورزی در روستاها، مخاطرات طبیعـی بسیار همچون خشکسالی، سـرمازدگی و بحـران کمبـود منـابع آب، بـه شـدت اقتصـاد روستاییان منطقه را به چالش کشانده، به گونهای کـه مهـاجرت گسـترده روسـتاییان بـه کانون های شهری به بی تعادلی منطقه ای در این نـواحی دامـن زده اسـت. از ایـن رو، در راستای دستیابی به توسعه روستایی پایدار و جلوگیری از ظهور بیتعادلی ها، لازم است اقداماتی برای افزایش درآمد و تنوع اقتصاد روستایی بر اساس امکانات و اسـتعدادهای هر منطقه صورت گیرد .
به همین دلیل، باید حمایت و احیـای صـنایع دسـتی و روسـتایی بـه ویـژه صـنعت قالیبافی با توانایی ایجاد فرصتهای شغلی زیاد و درآمدزا بهصـورت راهکـاری بـرای ریشه کنـی فقـر روسـتایی و ممانعـت از پیامـدهای نـاگوار روستاشـهری مـورد توجـه سیاستگذاران توسعه روستایی و منطقهای قرار گیرد. از رهگذر فرایند ارزیابی طرح هـا و برنامه ها، می توان به بهینـه سـازی تصـمیم گیـری هـا و سـرانجام، بـه امکـان پـذیری و واقع گرایی طرح ها کمک کرد (عینالی و طاهرخانی، ۱۳۸۳ :۵۵ .(
هم چنین بهره¬برداری بی¬رویه از منابع طبیعی تجدیدشونده و زیستگاه تأمین کننده نیازهای معیشت بشر، وضعیت این منابع را به رغم اهمیت زیست محیطی آنها به شدت نامطلوب کرده است. از اینرو در پیش گرفتن تدابیری برای کاهش فشار بر این منابع و استفاده بهتر از آنها ضروری به نظر می¬رسد. ادامه این روند علاوه بر کاهش بازده این منابع باعث تهدید معیشت بسیاری از خانوارهای بهره¬بردار نیز خواهد شد.
پـایین بـودن بهره وری زمین و نیروی کار و در نتیجه، مازاد اندک باعث میشود بخش قابل تـوجهی از جمعیت وابسته به کشاورزی که امکان جذب در ایـن بخـش را ندارنـد، مجبـور بـه مهاجرت از روستا به شهر شوند (مرادی و مطیعی لنگرودی، ۱۳۸۴ :۱۳۸ .(
عدم وجود تنوع فعالیت های معیشتی در روستای قتلیش شهرستان بجنورد طی سالیان گذشته سبب تخریب سرزمین و وابستگی بیشتر جوامع محلی به منابع طبیعی شده است.
دستیابی به معیشت جایگزین و پایدار در راستای حفظ محیط زیست و جلوگیری از تخریب سرزمین از اهداف مهم پروژه منارید در استان خراسان شمالی است که باعث کاهش وابستگی درآمد خانوار روستایی به منابع طبیعی خواهد شد. از اینرو تغییر نگرش جامعه روستایی نسبت به مشاغلی که در بالابردن درآمدشان و جلوگیری از تخریب سرزمین مؤثر بوده می‌تواند با ایجاد شغل¬های پایدار و جایگزین در توسعه پایدار روستا کمک خواهد کرد.

هدف اجرا

• ایجاد معیشت پایدار و جایگزین با هدف حفظ محیط زیست و منابع آب و خاک
• توانمند شدن جوامع محلی به منظور مدیریت یکپارچه منابع طبیعی و خشکسالی
• افزایش خودباوری جوامع محلی روستای قتلیش
• حرکت در مسیر کاهش وابستگی درآمد خانوار روستایی به منابع محیط زیست و منابع آب و خاک
• افزایش مهارت و تغییر نگرش جوامع محلی در ارتباط با مشاغل خانگی و جایگزین.
• کاهش مهاجرت به شهرها و حفظ و نگهداری جوامع محلی روستای قتلیش در روستا.

شیوه اجرا طرح:
به پیشنهاد گروه برنامه ریزی و توسعه روستای قتلیش در راستای اهداف پروژه بین المللی منارید و مدیریت جامع حوزه آبخیز و بهبود وضعیت معیشتی اهالی روستا چرخه تبدیل نوغان به نخ ابریشم و در نهایت ابریشم بافی در حال اجرا است. بدین منظور در اسفند ماه ۱۳۹۵ ادوات مورد نیاز ابریشم کشی با حمایت پروژه در اختیار متقاضیان قرار گرفت. در حال حاضر نیز اهالی روستا طبق نظر سرمایه گذار بخش خصوصی با مشارکت بخشداری، اهالی روستا و دهیاری، مکان مناسب به منظور استقرار و نصب دستگاه پیله کشی ابریشم ساخته شد.

اثرات مفید اجرای طرح:
 علاقه مندی جوامع محلی به انجام فعالیت های صنایع دستی خصوصا قالی بافی ابریشمی (با توجه به پیشینه فعالیت های نوغانداری در منطقه)
 توسعه صنایع دستی استان
 کمک به ارتقاء سطح درامد خانوار روستایی
 قابلیت اجرای طرح برای افراد متقاضی، به دلیل سهولت آموزش و عدم نیاز به جایگاه خاص و امکان اجرای آن در منزل
 فراهم بودن زمینه اجرای کار با توجه به وجود سرمایه گذار بومی
 کاهش فشار بر منابع طبیعی در صورت جایگزینی با مشاغلی همچون دامداری و تخریب اراضی
 اعتماد بیشتر جوامع محلی به پروژه بین المللی منارید و تمایل بیشتر به مشارکت در فعالیت های پروژه